Nghiên cứu sinh là tên gọi của người đang theo học những khóa trình nghiên cứu khoa học mà kết quả cuối cùng là luận án tiến sĩ được bảo vệ thành công ở cấp nhà nước. Ở Việt Nam, nghiên cứu sinh dùng để chỉ những người đã thi đạt đầu vào, đang làm luận án tiến sĩ, có thể đã được bảo vệ thành công ở các cấp cơ sở, nhưng chưa được bảo vệ thành công ở cấp nhà nước.Để trở thành một nghiên cứu sinh, theo quy định hiện hành thường người nghiên cứu phải qua một kỳ thi tuyển nghiên cứu sinh, thường được các khoa trong trường đại học hoặc các viện nghiên cứu đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép đào tạo nghiên cứu sinh tổ chức. Trong các trường đại học, kỳ thi tuyển nghiên cứu sinh thường được phối hợp chung với kỳ thi tuyển học viên cao học và gọi chung là kỳ thi tuyển sau đại học.